نگاه کلان به مذاکرات هسته‌ای

پس از اعلام جمع‌بندي مذاکرات هسته‌اي 23 ماهه جمهوري اسلامي ايران با گروه 5+1 درباره پرونده سيزده‌ساله هسته‌اي ايران، رهبر معظم انقلاب در پاسخ به نامه‌ي رييس‌جمهور محترم و نيز خطبه‌ها و همچنين ديدار مسئولين نظام و سفراي کشورهاي اسلامي در عيد فطر ضمن اعلام سياست‌هاي کلي نظام در خصوص ادامه مبارزه با استکبار و سياست‌هاي جمهوري اسلامي در منطقه به بيان نظرات تکميلي خود درباره اين موضوع پرداختند که در اين بين چند نکته قابل تأمل است:

1- تشکر از تيم مذاکره‌کننده:

رهبر معظم انقلاب پس از پايان مذاکرات، تشکر خود را از تيم مذاکره‌کننده بيان داشتند و گفتند:

«چه اين متني که تهيّه شده است، در مجاري قانوني پيش‌بيني‌شده‌ي خود تصويب بشود و چه نشود، اجر آنها محفوظ است.»

تشکر و قدرداني رهبر معظم انقلاب از آن جهت حائز اهميت است که با انتشار متن جمع‌بندي و ضمائم آن، برخي از انتقاد سالم تجاوز کرده و به فضاي تخريب و اختلاف و دودستگي دامن زدند. البته نگاه نقادانه به اين جمع‌بندي با توجه به بدعهدي طرف مقابل کاملاً طبيعي است اما در اين بين، برخي مجددا و علي‌رغم توصيه و تأکيدات رهبر معظم انقلاب به‌خصوص در ديدار با مسئولين نظام، باز هم تيغ انتقاد خود را به نحوي به سمت تيم مذاکره‌کننده برده‌اند که گويي متن جمع‌بندي جز با خيانت آنها آماده نشده است. اين رويکرد دقيقاً برخلاف حکمت و مصلحت بوده و در مسير ريل‌گذاري شده رهبر معظم انقلاب قرار ندارد.
از طرفي هم برخي از اين ابراز تشکر رهبر معظم انقلاب از زحمات تيم مذاکره‌کننده را مترادف تأييد نتيجه مذاکرات مي‌دانند که اين نگاه هم اشتباه است. حضرت آيت‌الله‌العظمي امام خامنه‌اي در ديدار رمضاني امسال خود با مسئولين نظام گفتند:

«من از همه‌ي تواني که در اختيارم هست استفاده خواهم کرد براي کمک به دولت؛ دولت را تأييد مي‌کنم، حمايت مي‌کنم، مثل همه‌ي دولت‌هاي گذشته… همه‌ي دولت‌هايي که بعد از انقلاب سر کار آمدند، دولت‌هاي منتخب مردمند و بنده در همه‌ي اين دوره‌ها - آن‌وقتي که مسئوليّت داشتم - از همه‌ي اين دولت‌ها حمايت کردم. همه‌ي دولتها هم نقاط مثبتي دارند، [هم] نقاط منفي‌اي دارند؛ هيچ دولتي نيست که بگويد من همه‌ي نقاطم مثبت است يا کسي بگويد همه‌ي نقاطش منفي است؛ نه، مثبت و منفي مخلوط است.»

2- تأکيد بر طی‌کردن مسير قانونی:

پس از اعلام جمع‌بندي مذاکرات در وين، برخي توقع داشتند رهبر معظم انقلاب موضع حمايتي و يا انتقادي آشکاري اتخاذ کنند، در حالي که هنوز مسير قانوني و ساز و کار مشخص‌شده براي اين توافق به انتها نرسيده است. امام جواد عليه‌السلام مي‌فرمايند: « إظهارُ الشَّيءِ قَبلَ أن يُستَحکمَ مَفسَدَةٌ لَهُ؛ آشکار کردن چيزي پيش از استوار شدن، مايه‌ي تباهي آن است. » (تحف العقول ص  457)
تأکيد رهبر معظم انقلاب بر طي‌شدن مسير قانوني از دو جهت قابل تأمل است:
الف) به دليل بدعهدي و نقض عهد‌هاي فراوان از طرف مقابل و به‌خصوص آمريکا، اين جمع‌بندي بايد کاملا ارزيابي و به‌اصطلاح، «چکش‌کاري» شود تا راه سوءاستفاده را براي طرف مقابل ببندد.
ب) نگاهي به گذشته و حال در تاريخ جمهوري اسلامي نشان مي دهد که سبک رهبري و سياست‌گذاري کلان حضرت آيت‌الله‌العظمي امام خامنه‌اي، همچون بنيانگذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني، براي تصميم‌گيري درباره‌ي مهم‌ترين مسائل کشور، طي‌شدن فرايندهاي قانوني و استفاده از ظرفيت عقل جمعي بوده است. از سال 1383 که پرونده‌ي هسته‌اي ايران به جريان افتاد، تاکنون سه دولت مسئوليت رسيدگي به اين پرونده را برعهده داشته‌اند. سه دولت با رويکردها و تاکتيک‌هاي متفاوت و بعضا متضاد که هرکدام روش‌هاي خود را در چارچوب خطوط قرمز براي ورود به اين پرونده لحاظ کرده‌اند. در طول همين مدت هم، مسائل آن در مقاطع مختلف با عنايت به خطوط اصلي، ملاحظات، رويکردها و روش‌هاي دولت‌هاي برآمده از رأي مردم پس از طي‌شدن فرايند قانوني به جمع‌بندي و تصميم‌گيري رسيده است. سيره‌ي رفتاري رهبر معظم انقلاب در اين زمينه نشان مي‌دهد که نه مثل برخي بايد ذوق‌زده بود و نه مانند برخي ديگر براي اصول انقلاب فاتحه خواند! بلکه بايد تا پايان يافتن و قوام پيدا کردن مسأله پيچيده‌ي مذاکرات هسته‌اي، در تحليل‌ها و نقدهاي‌مان نيز اين ملاحظه را رعايت کرد.

3- پرهيز از دودستگی:

رهبر معظم انقلاب در ديدار با مسئولين نظام و سفراي کشورهاي اسلامي در روز عيد فطر فرمودند: «ملت ايران نيز بايد متحد باشد و قضاياي هسته‌اي نبايد زمينه‌ساز دودستگي در کشور شود.» در اين زمينه بايد گفت که يکي از مهم‌ترين حربه‌هاي دشمنان انقلاب اسلامي، تبديل فرصت‌هاي جمهوري اسلامي ايران به تهديد عليه خودش است. نمونه‌ي بارز آن را مي‌توان پس از انتخابات سال 88 مشاهده نمود که چطور مشارکت بالاي 85 درصدي مردم در انتخابات که بايد سکوي پرتاب جمهوري اسلامي در معادلات بين‌المللي و منطقه‌اي مي‌شد، موجب مخدوش کردن چهره‌ي نظام اسلامي شد. بايد از پسِ اين رخدادها و فتنه‌ها درس بگيريم که چگونه از فرصت‌هاي‌مان در جهت پيشبرد اهداف انقلاب اسلامي گام برداريم. بايد مراقب بود که مسأله‌ي ما در مذاکرات، حل پرونده‌ي هسته‌اي است نه يارکشي انتخاباتي و نه دعواهاي سياسي و حزبي.

4- نگاه روندنگر به پرونده‌ی هسته‌ای:

نگاه کلان و روندنگر يکي از نقاط مهم در سخنان رهبر معظم انقلاب بوده است؛ چنانچه ايشان در خطبه‌هاي عيد فطر فرمودند:

«ده سال، دوازده سال است که شش دولت بزرگ جهانى -که از لحاظ ثروت اقتصادى و غيره، جزو کشورهاى مقتدر دنيا محسوب مي‌شوند- اينها نشسته‌اند در مقابل ايران، با هدف اينکه ايران را از پيگيرى صنعت هسته‌اى خودش باز بدارند ... نتيجه‌[اش] اين شد که اين شش قدرت، امروز ناچار شدند که گردش چند هزار سانتريفيوژ را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى اين صنعت را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى تحقيقات و توسعه‌ى اين صنعت را تحمّل کنند.»

بنابراين نگاه نقطه‌اي، مقطعي و فنّي صرف موجب مي‌شود که در تحليل اين مسأله به خطا برويم. براي تحليل پرونده‌اي با اين زواياي پيچيده که شامل مرور زمان هم شده است، اندکي بايد بيشتر تأمل و تحمل کرد و با نگاهي کلي به روند پرونده هسته‌اي کشور، منصفانه داده‌ها و ستانده‌ها را بررسي و قضاوت کنيم.
رهبر معظم انقلاب ضمن آنکه هشدار دادند که بايد راه خدعه‌هاي طرف مقابل بسته شود، راه حل مشکلات را در وحدت آحاد مردم دانستند. و مگر نه اين است که فرمايشات اين روزهاي رهبري و توجه به آن‌ها چراغ راه امت مسلمان ايران است؟!
منبع مقاله : Khamenei.ir